Zomer

Voor de bundel Zomer, zinderende gedichten (samengesteld door Kees Godefrooij, stichting Spleen) schreef ik het voorwoord en drie sonnetten.

Voorwoord

Eerst is het wachten op de stilstand van de zon. Direct daarna maakt hij rechtsomkeert: de zonnewende. Een beetje zoals het bruidspaar dat op het hoogtepunt hun eigen feestje verlaat waarna de gasten (ongeremd) doorfuiven. De zomer begint pas na midzomernacht.                                                                                                                              Licht en zomer zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Er is tegenlicht, strijklicht, avondlicht, dwaallicht, zomerlicht en zelfs Zeeuws licht. Mondriaan schilderde onder invloed van dit Zeeuwse licht zonovergoten luministische Duinlandschappen blonder en luchten lichter lichtblauw. Voor het eerst gaf hij de kleuren weer zoals hij ze zag en niet zoals ze waren.                                                                                                                                    In de letterkunde zien we het luminisme in het weergeven van sfeer, stemming door middel van het beschrijven van een reeks detailindrukken. Zo wordt Lodewijk van Deyssel opvallend vaak getroffen door het licht, in zijn proza zijn licht en kleurverering zichtbaar: ‘O, het was een feest van lichten. De witte muur van het huis, één staande vlakte van hellicht, samen-gedrukt door de daling van het goud-bruine daklicht, perste zich in een en smeet het hevige zonne-weêr-licht uit de ruiten met de klaterkaatsingen der witte muurvlakken neêr…Mathildes oogen bedroomden het huis, zoo als het opstond in zijn lichting, in zijn heerlijkheid van wit, tot vastheid opgerezen hittelicht, zij geloofde in het huis, zoo als het glansde, hooge en breed…’. Herman Gorter schrijft zijn Verzen opvallend vaak over de allesdoordringende kracht van een helder licht: ‘Terwijl de aarde om het zonlicht gaat, – terwijl de bosschen stralende energie – van de zon drinken, terwijl ieder wie – leeft, de lucht gebruikt, alles brandend staat…’.                                                                                  

Zomer(licht) en zon zijn niet alleen onnoemelijk vaak verbeeld en beschreven maar ook bezongen. Pastorale, het bombastische ‘gesprek’ tussen de zon (Ramses Shaffy) tot de verliefde aarde (Liesbeth List) wordt tot op de dag van vandaag beschouwd als een van de beste Nederlandstalige liedjes.                                                                         Zomer is genadeloos bloot. Zelfs de schaduw krijgt minder ruimte van de zon. Is het daarom dat sommige mensen zweren bij een bos, vluchten naar de top van een berg, dansen in de moesson of liever met een kapmes de vochtige tropenlucht doorklieven?                            

Zomer, licht en zon, een heilige drie-eenheid? Voor mij wel. Ik ben continu een Melkweg aan flonkeringen van kruin tot diep in mijn onderbuik. Maar deze afwijking van de werkelijkheid geldt niet voor iedereen. Voor anderen is de zomer ook maar een seizoen. Met alle ongemakken van dien. Zwaarder, ondraaglijk zelfs.

Je kunt de zomer niet reserveren door je handdoek alvast neer te leggen. De zomer is van iedereen. Wat we wel kunnen doen is een voorschot nemen. Zomer en wat dichters erover schrijven. Nu verzameld in: Zomer, zinderende gedichten. Want over de zomer raken we nooit uitgesproken.